DHOLAVIRA || హరప్పన్ సిటీ అఫ్ ధోలవిరా

 

హరప్పన్ సిటీ అఫ్ ధోలవిరా

• సింధు నాగరికతకు చెందిన ప్రజలు కచ్ ఎడారిలో ఒక ఆధునిక నగరాన్ని అభివృద్ధి చేసారు. 
• వ్యాపార వర్గాలకు అంతర్జాతీయ port గా ధోలవీరా అత్యంత ముఖ్యమైన నగరంగా ఉండేది. 
• ఈ స్థలాన్ని 1967-1968 లో భారత పురాతత్వ సర్వే సంస్థ యొక్క అప్పటి డైరెక్టరు జనరల్ జె.పి.జోషి కనుగొన్నారు. 
• ఇది అతి పెద్దవైన హరప్పా క్షేత్రాల్లో ఐదవది. 
• 1990 నుండి పురాతత్వ సర్వే సంస్థ ఇక్కడ తవ్వకాలు జరిపింది

• 1990 2005 మధ్య 13 తవ్వకాలు జరిపింది. 
• ఈ తవ్వకాలలో పట్టణ ప్రణాళిక, వాస్తు రీతులు, వెలుగులోకి వచ్చాయి. 
• అనేక ముద్రలు, పూసలు, జంతువుల ఎముకలు, బంగారం, వెండి, మట్టి ఆభరణాలు, మట్టి కుండలు, కంచు పాత్రలు లభించాయి. 
• పురావస్తు శాస్త్రవేత్తల అంచనా ప్రకారం, ధోలావీరా దక్షిణ గుజరాత్, సింధ్, పంజాబు, పశ్చిమాసియాల్లోని జనావాసాల మధ్య ప్రధాన వర్తక కేంద్రంగా ఉండేదని తెలుస్తుంది.

• సింధు లోయ స్థలాలు దాదాపు అన్నిటిలోనూ - హరప్పా, మొహెంజో దారోలతో సహా - నిర్మాణాలన్నీ ఇటుకలతో కట్టారు
• కానీ ఈ ధోలావీర మాత్రం పూర్తిగా రాళ్లతో నిర్మితం అయి ఉండటం విశేషం 
• ఈ పట్టణం లో ఒక కోట, మధ్య పట్టణం మరియు దిగువ  పట్టనాలు ఉండేటివి.   
• కోట, మధ్య పట్టణం రెంటికీ కూడా స్వంతంగా రక్షణ నిర్మాణాలు, ద్వారాలు, వీధులు, బావులు, విశాలమైన బహిరంగ స్థలాలూ ఉన్నాయి. 
• పట్టణపు నైఋతి భాగం దాదాపు అంతటా విస్తరించి ఉన్న కోట, పటిష్ఠంగా నిర్మితమై ఉండేది.

• ఈ ధోలవీరా నగరం రెండు వాగుల మధ్య ఏర్పాటైంది.
• ఉత్తరాన మన్సర్, దక్షిణాన మన్హర్ వాగులు  ఉన్నాయి.
• ఈ వాగులలో  కేవలం వర్షాకాలంలో మాత్రమే నీరు ఉండేది. 
• అయితే ధోలవీరా ప్రజలు నీటి సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కోవడానికి  ఈ రెండు వాగులకు  ఆనకట్టలు నిర్మించి నీటిని రిజర్వాయిర్లకు మళ్లించారు.
• అలా నగరం చుట్టూ ఉన్న రిజర్వాయిర్లలో, భూ గర్భ భావులలో నీటిని నిల్వచేసారు .
• ఎంతలా అంటే వర్షం పాడకపోయినా ఒక సంవత్సర కలం వరకు నీటి ఇబ్బందులను ఎదుర్కొనేలా వీటిని నిర్మించారు. 
• నగరం చుట్టూ రిజర్వాయర్ లు, భూ గర్భ వావులు, స్నానపు కొలనులు లాంటివి వారు ఆకాలంలోనే నిర్మించారంటే అప్పటి సివిలైజషన్ ఎలాంటిదో మనం అర్ధం చేసుకోవచ్చు.  
• ధోలావీరలో పురావస్తు శాస్తవేత్తలు కనిపెట్టిన వాటిలో ఆసక్తి కరమైనది ఒక Sign board ఆకారంలో ఉన్న ఒక వస్తువు.
•  ఇదీ 10 అక్షరాలతో ఉన్నదీ .
• ఆ sign board లో ఉన్న అక్షరాలను ఇప్పటివరకు ఎవరు కూడా crack చేయలేకపోయారు.
• అదొక sign board  అయ్యి ఉండొచ్చనేది కూడా పూర్తిగా వాస్తవమైనది కాదు. 
• ఈ ధోలవిరా ప్రస్తుతం గుజరాత్ రాష్ట్రంలోని కచ్ జిల్లలో ఉన్నదీ. 
• సింధు లోయ నాగరికతలో ఒకభాగమైన ఆ చోటు అప్పటి పెద్ద పెద్ద నగరాలలో ఒకటిగా ఉండేది. 
• పురావస్తు శాస్తవేతల ప్రకారం ఆ నగరం 120ఎకరాలలో విస్తరించి ఉన్నదని తెలుస్తుంది.
• సుమారుగా ఈ నగరం 5000 ఏండ్ల క్రితమే నిర్మించారని తెలుస్తుంది.
• అంటే ఈజిప్టు లూనీ పిరమిడ్స్ నిర్మాణానికి ముందే ఎక్కడ ఒక అధునాతమైన నగరం ఉండేదని తెలుస్తుంది.
• వాళ్లకి అప్పట్లోనే civil engineering గురించి, జియాలోజి మరియు హైడ్రొలోజి గురించి వాళ్లకు తెలుసనీ ఈ నగరాన్ని చూస్తే అర్ధం అవుతుంది 
• హరప్పన్లు మాట్లాడిన భాష గురించి తెలియదు.
•  వారి లిపిని ఇంతవరకూ చదవలేకపోయారు. 
• దానిలో 400 ప్రాథమిక గుర్తులు అనేక రూపాల్లో ఉన్నాయని భావిస్తున్నారు.
•  ఈ గుర్తులు పదాలను, పద బంధాలనూ కూడా సూచిస్తూ ఉండవచ్చు. 
• రాత కుడి నుండి ఎడమకు రాసేవారు.
•  శాసనాలు ఎక్కువగా ముద్రల మీద (రాతిలో) చిరు ముద్రికల (మట్టిపై ముద్రికలను వత్తగా ఏర్పడిన ఆకృతి) మీదా ఉన్నాయి.
• కొన్ని శాసనాలను రాగి పలకల మీద, కంచు పాత్రలు, మట్టి, రాయి, పింగాణితో చేసిన చిన్న చిన్న వస్తువులు కూడా ఉన్నాయి. 
• ఈ ముద్రలను వాణిజ్యానికి, అధికారిక కార్యకలాపాల కోసం కూడా వాడి ఉండవచ్చు.